|
TRAMWAJE WARSZAWSKIE |
STRONA PRYWATNA |
Wagony 13N były wielkim krokiem naprzód w konstrukcji polskich tramwajów. Projektując ten tramwaj pomyślano także o wygodzie
podróżujących nim pasażerów, czego wyrazem były nowe, wygodne siedzenia pasażerskie. Nowe fotele posiadały szkielet wykonany z rurek stalowych,
do którego mocowane były dwie poduszki wykonane z pianki, usztywnione (odpowiednio z tyłu lub od dołu) dyktą, w całości obszyte tkaniną
skóropodobną barwy ciemnozielonej z czarnymi obszyciami. Dostępne pasażerom elementy szkieletu (służące jako poręcze) były niklowane.
Siedzenia zostały zamocowane do ścian bocznych, dzięki czemu ułatwione było utrzymywanie czystości wnętrza wagonu.
 |
Lata użytkowania prowadziły do stopniowego zużycia foteli. Od początku lat 80-tych zaczęto montować
nowe poduszki siedzeń, o identycznym kształcie ale obszyte tkaniną barwy brązowej - i taką barwę
przyjęto jako standard. Jednocześnie (dla uproszczenia napraw)
jako metodę odnowy szkieletu foteli zaczęto stosować odmalowywanie szarą farbą.
W okresach znacznego niedoboru elementów dokonywano ratunkowych zakupów - efektem tego było pojawienie się
w wielu remontowanych wtedy wagonach 13N siedzeń z poduszkami ze skaju, barwy czerwonej z białymi obszyciami.
Pod koniec lat 80-tych sytuacja poprawiła się i ponownie zaczęły być montowane klasyczne brązowe fotele.
Wszystkie czerwone siedziska po ich zużyciu lub podczas kolejnych remontów zostały usunięte z tramwajów.
Pojedyncze siedziska uchowały się w zakamarkach magazynów, z rzadka wyciągane i tylko na krótko montowane w wagonach
w przypadku konieczności ich pilnej odnowy.
 |
w 1994r. w niektórych remontowanych wagonach zamontowano plastikowe siedzenia pasażerskie. Nowe siedzenia,
o dużej szerokości (z małą poręczą tylko w narożniku) były malowane na seledynowo (przód w ciemniejszym odcieniu niż tył).
Pierwszym wagonem z nowym typem siedzeń był 445, w ciągu 1,5 roku zamontowano je tylko w 7 wagonach.
Niższe niż dotychczas usadowienie siedziska oraz jego kształt spowodowały że okazały się bardzo niewygodne
- szybko zrezygnowano z ich dalszego stosowania, a te zamontowane już po kilku latach (podczas następnych remontów) zostały usunięte.
wagon | zamontowanie | usunięcie |
274 | NG II 10.95 | NG I 01.99 |
278 | NG II 05.94 | NG I 01.98 |
305 | NG II 07.94 | NG I 09.01 |
306 | NG II 07.94 | NG I 02.98 |
445 | NG I 01.94 | skreślenie (21.06.2001) |
818 | NG II 06.94 | NG I 07.01 |
821 | NG II 06.94 | NG I 07.01 |
tabela: © Tomasz Igielski
Siedzenia z tworzywa sztucznego są mniej podatne na zniszczenie a zarazem łatwiejsze do utrzymania w czystości niż oryginalne tapicerowane,
toteż (mimo niepowodzenia z poprzednią wersją) TW zadecydowały o ich dalszym stosowaniu.
W 1995r. w kilkunastu remontowanych wtedy wagonach zamontowano kolejną wersję
siedzeń plastikowych. Od poprzednich różniły się kształtem (zbliżonym do stopiątkowych), dużą wysokością oparcia oraz kolorystyką (czerwono-czarne).
Dzięki wyższemu ustawieniu siedziska (podobnemu jak w fotelach tapicerowanych) nowe siedzenia okazały się bardziej wygodne (choć nadal mniej niż oryginalne
- problemem był zwłaszcza brak przetłoczeń co utrudniało utrzymanie się pasażera w siedzisku na łukach). Ostatecznie zamontowano je
w 10 wagonach ale już po kilku latach większość z nich została usunięta - ostatnim wagonem z siedzeniami tej wersji był wagon 805.
wagon | zamontowanie | usunięcie |
140 | NG II 05.95 | NG I 12.01 |
208 | NG II 05.95 | NG I 12.01 |
218 | NG II 10.95 | NG I 03.99 |
529 | NG I 02.95 | NG I 02.98 |
545 | NG I 08.95 | NG I 08.00 |
546 | NG I 08.95 | NG I 08.00 |
612 | NG II 11.95 | NG I 01.99 |
638 | NG II 09.95 | NG I 06.99 |
805 | NG II 09.95 | skreślenie (18.01.2011) |
831" | NG II 11.95 | NG I 06.99 |
tabela: © Tomasz Igielski
Kolejna wersja plastikowych siedzeń pojawiła się w wagonach 13N już rok później.
Tym razem wykorzystano szkielet oryginalnych foteli 13N, obudowując je plastikowymi kształtkami, zbliżonymi
do klasycznych siedzeń stopiątkowych (różnią się od nich szerszym oparciem - poręcz "wchodzi" w plastikowe oparcie,
podczas gdy w 105Na poręcz "obejmuje" węższe oparcie).
Od poprzednich wersji nowe siedziska odróżniają się wysokością oparcia (górna krawędź oparcia jest poniżej dolnej krawędzi okien) oraz obecnością
przetłoczeń - dzięki czemu są zdecydowanie wygodniejsze.
Pierwsze siedziska tego typu zamontowano w marcu 1996r. w trzech wtedy remontowanych wagonach (291, 296 i 393).
Łącznie zamontowano takie siedziska w 67 wagonach typu 13N (64 w latach 1996-1999, 2 w składzie 821+818 ("żabie")
w 2001r, natomiast 1 komplet zamontowano wyjątkowo w 2003r. w wagonie 788 w ramach ujednolicenia wyglądu siedzeń w składzie).
Siedzenia te okazały się na tyle udane (tak pod względem ergonomii jak i odporności na dewastację)
że mimo upływu lat nadal znajdują się w wielu wagonach 13N.
wagon | zamontowanie | usunięcie |
216 | NG II 08.96 | NG I 12.00 |
238 | NG II 04.97 | NG I 11.00 |
239 | NG II 04.97 | NG I 11.00 |
265 | NG I 11.98 | NG I 08.02 |
269 | NG II 10.97 | NG I 10.02 |
270 | NG I 11.98 | NG I 08.02 |
291 | NG I 03.96 | NG II 04.03 |
293 | NG II 09.97 | skreślenie (05.09.2011) |
296 | NG I 03.96 | NG I 08.99 |
302 | NG II 11.97 | NG I 12.01 |
357 | NG II 12.97 | NG I 04.01 |
376" | NG II 09.97 | NG I 01.01 |
391 | NG II 08.96 | NG I 07.00 |
393 | NG I 03.96 | skreślenie (01.04.1999) |
401 | NG II 10.97 | NG I 09.01 |
409 | NG II 08.97 | NG I 03.01 |
412 | NG II 10.97 | NG I 10.02 |
428 | NG II 09.97 | NG I 03.01 |
429 | NG II 02.97 | skreślenie (10.10.2012) |
447 | NG II 04.97 | NG I 09.00 |
451 | NG I 09.98 | NG I 05.01 |
455 | NG II 08.97 | NG I 03.01 |
465 | NG I 09.98 | NG I 05.01 |
466 | NG II 10.97 | NG I 10.01 |
482 | NG II 08.97 | NG I 08.00 |
492 | NG I 09.98 | NG I 04.02 |
496 | NG I 08.96 | NG I 05.00 |
500 | NG II 12.97 | NG I 05.01 |
528 | NG I 01.99 | NG I 03.02 |
530 | NG I 08.96 | NG I 02.00 |
540" | NG I 09.98 | NG I 04.02 |
541 | NG I 12.98 | skreślenie (11.10.2012) |
553 | NG II 08.97 | NG I 11.01 |
587 | NG II 09.97 | NG I 04.01 |
|
wagon | zamontowanie | usunięcie |
589 | NG I 03.96 | NG I 03.02 |
592 | NG II 12.96 | NG I 05.00 |
606 | NG I 12.98 | NG I 06.02 |
607 | NG I 12.98 | NG I 06.02 |
616 | NG I 07.96 | skreślenie (30.03.2001) |
629 | NG II 10.96 | NG I 04.03 |
638 | NG I 06.99 | skreślenie (18.01.2011) |
683 | NG II 09.96 | skreślenie (18.09.2007) |
685 | NG II 11.96 | NG I 03.01 |
688 | NG II 09.96 | skreślenie (12.12.2012) |
698 | NG I 09.98 | NG I 09.02 |
706 | NG I 11.98 | NG I 05.02 |
707 | NG I 11.98 | NG I 05.02 |
719 | NG II 11.97 | NG I 06.01 |
732 | NG II 05.96 | NG I 10.03 |
742 | NG I 12.98 | skreślenie (22.02.2012) |
753" | NG II 11.96 | NG I 03.00 |
761 | NG I 12.98 | skreślenie (22.02.2012) |
772 | NG I 10.98 | skreślenie (05.01.2012) |
773 | NG I 10.98 | skreślenie (05.01.2012) |
788 | NG II 04.03 | skreślenie (26.06.2012) |
792 | NG II 06.96 | skreślenie (29.07.2011) |
793 | NG II 06.96 | skreślenie (29.07.2011) |
798 | NG I 09.98 | NG I 09.02 |
799 | NG II 06.96 | skreślenie (26.06.2012) |
808 | NG II 11.97 | NG I 05.01 |
816 | NG II 11.97 | NG I 05.01 |
818 | NG I 07.01 | skreślenie (14.01.2013) |
821 | NG I 07.01 | skreślenie (14.01.2013) |
828 | NG II 10.96 | skreślenie (01.2000)1) |
833 | NG I 07.96 | NG I 04.00 |
835 | NG II 12.97 | skreślenie (01.2002)1) |
836 | NG II 12.97 | NG I 01.02 |
| | |
|
1) podmiana wagonu (
więcej)
tabela: © Tomasz Igielski
W styczniu 1999r. w wagonie 274 zamontowano kolejną odmianę siedzeń wandaloodpornych - tym razem jednak są to siedzenia
z ograniczoną powierzchnią kształtek plastikowych, w znacznym stopniu pokryte tkaniną. Poręcze na oparciach malowane są na czarno,
sama tkanina jest barwy szarej z pojedynczymi wstawkami z kolorowych nitek.
Następne siedzenia tego typu zamontowano przeciągu czterech miesięcy (luty - maj 2000r.) w kolejnych
20 wagonach. Nowe siedzenia okazały rzeczywiście bardziej wytrzymałe
niż tradycyjne tapicerowane, jednak zmiana wypełnienia poduszek zwiększyła ich twardość i grubość - w rezultacie pasażerowie (zwłaszcza wysocy)
mają mniej miejsca niż dotychczas i wbrew założeniom siedzenia okazały się bardzo niewygodne. W rezultacie zaprzestano montowania kolejnych siedzeń
tego typu. Pewnym wyjątkiem stały się wagony 360 (w sierpniu 2006r., przeniesione z wagonu 752), 563 (w październiku 2007r.)
oraz 409 (w kwietniu 2008r.) - dwa pierwsze otrzymały siedzenia wandaloodporne w ramach ujednolicania wyglądu wagonów w składach.
wagon | zamontowanie | usunięcie |
274 | NG I 01.99 | NG I 02.05 |
290 | NG I 03.00 | skreślenie (02.07.2012) |
326 | NG I 05.00 | skreślenie (29.03.2012) |
360 | NG II 08.06 | skreślenie (04.01.2011) |
364 | NG I 05.00 | skreślenie (29.11.2010) |
396 | NG I 04.00 | skreślenie (23.11.2012) |
409 | NG I 04.08 | skreślenie (29.07.2011) |
486" | NG I 02.00 | kasacja (01.2008)1) |
487 | NG I 03.00 | skreślenie (18.03.2011) |
496 | NG I 05.00 | skreślenie (29.03.2012) |
530 | NG I 02.00 | NG II 12.03 |
559 | NG I 04.00 | skreślenie (23.11.2012) |
561 | NG I 05.00 | skreślenie (18.10.2011) |
563 | NG I 10.07 | skreślenie (02.07.2012) |
592 | NG I 05.00 | skreślenie (18.10.2011) |
631 | NG I 03.00 | skreślenie (03.02.2012) |
678 | NG I 02.00 | NG I 02.08 |
680 | NG I 03.00 | skreślenie (05.07.2012) |
687 | NG I 02.00 | NG I 02.08 |
726 | NG I 03.00 | skreślenie (14.01.2013) |
752 | NG I 02.00 | NG I 08.06 |
753" | NG I 03.00 | NG I 04.08 |
819 | NG I 04.00 | skreślenie (09.2007) |
833 | NG I 04.00 | skreślenie (04.01.2011) |
1) podmiana wagonu (
więcej)
tabela: © Tomasz Igielski
Mimo eksperymentów z rozlicznymi modelami siedzeń, najliczniejszą odmianą siedzeń w wagonach 13N pozostały klasyczne fotele tapicerowane.
Celem poprawy estetyki wnętrza przedziału pasażerskiego
w kwietniu 2006r. pomalowano proszkowo poręcze siedzeń w wagonie 526 na kolor żółty. Kolejnymi wagonami z żółtymi poręczami siedzeń
zostały w sierpniu 2006r. wagon 541 i zmodernizowany skład 793+792. Mimo korzystnego efektu estetycznego malowanie poręczy na żółto
zostało wprowadzone do standardu remontowego dopiero od lipca 2007r. (skład 412+269) - od tego czasu tak się zmieniał każdy wagon przechodzący NG.
Wyjątkiem od tej reguły stał się wagon 471 który podczas NG w listopadzie 2007r. otrzymał poręcze malowane proszkowo na kolor biały - w kolejnych
remontowanych wagonach powrócono jednak do żółtych barw poręczy.
WAGONY 13N Z MALOWANYMI PROSZKOWO PORĘCZAMI SIEDZEŃ |
siedzenia plastikowe + żółte poręcze | 429 541 688 792 793 818 821 |
siedzenia wandaloodporne + żółte poręcze | 290 326 360 396 496 559 563 680 |
siedzenia tapicerowane + żółte poręcze |
140 190 207 218 230 231 238 239 263 269 272 274 278 279 295 304 307 312 316 317 318 328" 336 350 357 366 369 375 376" 391 397
404 409 412 424 428 447 455 470 484 486''' 487 488 493
500 526 528 545 546 587 588" 589 593" 598 599 601 611 612 615 628 641 655 662 663 672 675 678 685 687 689 690 691 692
701 706 707 713 718 719 727 728 729 730 732 736 749" 751" 753" 755 758 762 789 803 823 824 826 827 828" 834 835" 836 |
siedzenia tapicerowane + białe poręcze | 471 |