TRAMWAJE WARSZAWSKIE | |
STRONA PRYWATNA |
NOCNE LINIE TRAMWAJOWE |
Uruchomienie tramwaju elektrycznego
10 |
|
20 |
|
Linie nocne działały między 23.30 a 2.00 w nocy, kursowały na nich pojedyncze wagony silnikowe. Komunikacja nocna okazała sukcesem
co zaowocowało dalszą rozbudową sieci. 16 grudnia 1922r wydłużono linię '10' do ul.Wileńskiej a linię '20' do Rogatek Wolskich,
natomiast rok później obie linie przedłużono do placu Unii Lubelskiej. W 1925r. uruchomiono kursy wypadowe linii '10' do Dworca Wschodniego.
W rok później, 15 października 1926r. wszystkie kursy tej linii skierowano do Dworca Wschodniego (wycofując tym samym z ul. Wileńskiej).
Zmiany dotknęły także linię'20' - 13 lutego 1927r. wydłużono ją do ul. Młynarskiej. Dwukrotnie (w 1927r i 1928r) uruchamiano nową linię '30',
za każdym razem jednak po kilku miesiącach była likwidowana. Tak więc na kilka następnych lat utrzymał się układ z dwoma liniami nocnymi.
10 |
|
20 |
|
Poprawa sytuacji gospodarczej po wielkim kryzysie zwiększyła mobilność społeczeństwa Warszawy, a stopniowa rozbudowa miasta wymagała
wymagała uruchamiania coraz to nowych linii komunikacyjnych. Dotyczyło to także komunikacji nocnej - i tak 5 listopada 1932r uruchomiono nocne
połączenie Śródmieścia z Ochotą (dzięki skierowaniu linii '10' na pl.Narutowicza), Wierzbnem (poprzez wydłużenie linii'20')
i Żoliborzem (dzięki uruchomionej ponownie, tym razem po innej trasie, linii '30').
10 |
|
20 |
|
30 |
|
stan na 05.11.1932r. |
Kolejnych zmian dokonano w 1933r - najpierw w styczniu tego roku uruchomiono kurs nocny z Dworca Głównego przez most Poniatowskiego
na Grochów (początkowo tramwaj kończył kurs przy ul. Podskarbińskiej, po tygodniu linię wydłużono do Wiatracznej), a 4 grudnia 1933r
uruchomiono kolejne kursy nocne z pl. Teatralnego do Czerniakowa, Gocławka i Pelcowizny. Linie te nie posiadały numerów - były oznaczone
jedynie tablicą kierunkową z nazwą krańca. W tym czasie uruchomiono też pierwszą nocną linię podmiejską - dwa kursy oznaczone 'A extra'
łączyły remizę "Wola" z zakładami lotniczymi na Okęciu, umożliwiając w ten sposób odwiezienie pracowników drugiej zmiany do domów
(w 1933r. jeden z tych kursów skrócono do remizy "Rakowiec"). 1 lipca 1935r uruchomiono połączenia z kolejnymi osiedlami tworząc tzw "kursy wypadowe" na istniejących już liniach
'20' (jeden kurs do Boernerowa, leżącego wtedy poza granicami Warszawy) oraz '30' (po jednym kursie na Marymont i Bielany).
Kolejne zmiany wprowadzono 6 lipca 1936r - linię'10' wycofano spod Dworca Wschodniego kierując ją na Radzymińską, natomiast linię '20'
wycofano z Młynarskiej, wydłużając jej przebieg wzdłuż ul. Wolskiej do skrzyżowania z ul.Bema.
1 maja 1937 uruchomiono kolejną linię nocną '40' łączącą pl.Zbawiciela z ul.Rakowiecką oraz nieznacznie zmieniono przebieg linii '10' w Śródmieściu.
Najprawdobniej też w maju 1937r powstała kolejna już podmiejska
linia nocna 'W extra' łącząca pl. Zbawiciela z Wilanowem. Kilka miesięcy potem - 1 sierpnia 1937r. uporządkowano system komunikacji nocnej,
nadając wszystkim kursom miejskim odpowiednie oznaczenia cyfrowe (przy okazji wydłużono linię '20' do krańca Służew).
W prawie niezmienionym stanie (poza likwidacją linii A extra, uproszczeniem przebiegu linii '30' i nieznacznym wydłużeniem linii '20' do Służewca)
taki układ linii nocnych dotrwał do września 1939r.
10 |
|
20 |
|
30 |
|
40 |
|
50 |
|
60 |
|
70 |
|
80 |
|
90 |
|
W |
|
stan na 31.08.1939r. |
Wybuch wojny przerwał okres świetności warszawskich tramwajów. 9 września 1939r. w wyniku zniszczeń wojennych tramwaje przestały kursować.
Co prawda w październiku ponownie uruchomiono dzienną komunikację tramwajową, jednakże linie nocne (m.in. z racji wprowadzonej godziny policyjnej)
odeszły w niepamięć. Pierwsze lata powojenne też nie były dobrym czasem na uruchomienie nocnej komunikacji tramwajowej. Dopiero 1 lutego 1950r.
na ulice powróciły nocne tramwaje. Uruchomiono wtedy 11 nowych linii, będących w pewnym sensie odmianami linii dziennych i noszących oznaczenia cyfrowe
najbliższej im trasowo linii dziennej.
3 |
|
4 |
|
6 |
|
7 |
|
8 |
|
11 |
|
12 |
|
20 |
|
24 |
|
26 |
|
27 |
|
stan na 01.02.1950r. |
W miarę rozbudowy Warszawy modyfikowano trasy już istniejących linii, likwidowano słabo wykorzystane i uruchamiano nowe,
tak że numery linii coraz mniej miały wspólnego z dziennym odpowiednikiem.
W 1963r. kursowało 12 nocnych linii tramwajowych (oraz 1 nocna trolejbusowa i 7 nocnych linii autobusowych).
1 |
|
2 |
|
3 |
|
4 |
|
7 |
|
15 |
|
19 |
|
20 |
|
24 |
|
26 |
|
27 |
|
33 |
|
stan na 27.12.1963r. |
28 grudnia 1963r dokonano rewolucyjnych zmian w komunikacji nocnej. Zlikwidowano wszystkie dotychczasowe linie, uruchamiając 19 nowych, nieraz o całkiem
odmiennych trasach. Główną rolę w komunikacji nocnej przypisano autobusom, pozostawiając linie tramwajowe (tylko 4) na trasach, gdzie trudne byłoby uruchomienie
autobusów - nocne tramwaje miały pełnić już tylko rolę dowozową do węzłów komunikacyjnych.
651 |
|
652 |
|
653 |
|
654 |
|
stan na 29.12.1963r. |
Taki układ nie trwał zbyt długo. Już po dwóch latach uznano że utrzymywanie nocnych tramwajów nie ma sensu ekonomicznego (dodatkowo likwidację
linii nocnych argumentowano
możliwością wykonywania bieżących napraw torowisk w nocy bez potrzeby zaburzania komunikacji) i 29 sierpnia 1965r. zlikwidowano ostatnie nocne linie tramwajowe
(linię 651 zastąpiła linia autobusowa 616, linię 652 - 617, a linię 654 - 618).
Nocne tramwaje pojawiły się niespodziewanie w nocy 14/15.08.1992r. Tejże nocy 14/15 sierpnia 1992r. na Stadionie Dziesięciolecia odbył się
koncert charytatywny, dochód z którego przeznaczono na rzecz dzieci - nosicieli wirusa HIV.
Celem ułatwienia dojazdu na koncert i powrotu widzów do domów uruchomiono tramwajową linię nocną 640.
640 | DWORZEC WSCHODNI - Kijowska - Targowa - al.Zieleniecka - al. Poniatowskiego - most Poniatowskiego - Al. Jerozolimskie - Grójecka - PLAC NARUTOWICZA |
Linia nie miała ułożonego rozkładu jazdy, odjazdy z placu Narutowicza odbywały się na polecenia Nadzoru Ruchu.
Linię obsługiwało pięć składów trójwagonowych: z R-1 Wola 1030+1029+1015,
z R-3 Mokotów 361+371+372 i 450+193+195, z R-4 Żoliborz 670+737+799 (w reklamie) i 794+758+650".
Przez wiele lat wydawało się że to był już ostatni akord nocnej komunikacji tramwajowej w Warszawie.
Tymczasem 2003r. przyniósł niespodziankę - w ramach oszczędzania na tramwajach uruchomiono solówki. Już w sierpniu 2003r
rozpatrywano możliwość uruchomienia linii nocnej (celem znaczniejszego wykorzystania tychże solówek), jednakże szybko ten zamysł zarzucono.
Pomysł na linię nocną powrócił w grudniu, kiedy to niespodziewanie ZTM wycofał brygady jednowagonowe z linii dziennych. Zarząd Transportu Miejskiego
szybko wprowadził pomysł w życie (zmuszając przy okazji TW
do napisania od nowa grafików pracy motorniczych na grudzień) i od nocy 12/13 grudnia 2003r na ulice ponownie wyjechały nocne tramwaje.
Nowo uruchomionej linii okólnej nadano znany już numer '640', do obsługi wytypowano zajezdnie R-1 Wola (1 brygada), R-3 Mokotów (2 brygady)
i R-4 Żoliborz (1 brygada). Wagony mokotowskie kursowały 'zgodnie ze wskazówkami zegara' (w Al. Jerozolimskich - w kierunku Ochoty),
a wolski i żoliborski - 'przeciwnie do wskazówek zegara' (w Al. Jerozolimskich - w kierunku Pragi).
640 |
DW. CENTRALNY - Al. Jerozolimskie - pl. Zawiszy - Towarowa - Okopowa - al. Solidarności - most Śląsko-Dąbrowski - al. Solidarności - Targowa -
Zamoyskiego - Grochowska - rondo Wiatraczna - Waszyngtona - al. Poniatowskiego - most Poniatowskiego - Al. Jerozolimskie - DW. CENTRALNY
(linia okrężna, kursuje w obu kierunkach) |
rozdysponowanie brygad
na linii 640 |
1/640 - R-3 Mokotów
2/640 - R-1 Wola
3/640 - R-3 Mokotów
4/640 - R-4 Żoliborz |
Pierwsze kursy zaczynały się przy Dworcu Centralnym o godz. 23.25,
następne odjazdy były co pół godziny. W dniach 12-15 grudnia 2003r., 19-22 grudnia 2003r.
oraz 26-29 grudnia 2003r. kursowały wagony solo, natomiast w okresie 31 grudnia 2003r. - 5 stycznia 2004r.
składy dwuwagonowe (przy czym w noc sylwestrowo-noworoczną liczba brygad była podwojona).
Pierwszej nocy kursowania na linii pojawiły się wagony: 364 (1/640), 1070 (2/640),
465 (3/640) i 230 (4/640). Dwa tygodnie później na jednej z mokotowskich brygad pojawił się
wagon 105Nm 1458 (drugi wagon ze składu był wtedy odstawiony z powodu awarii).
W nocy 28/29 grudnia 2003r. z powodu awarii wodociągowej na ul.Grochowskiej linia nocna kursowała po
nieco zmienionej trasie (zamiast ...Waszyngtona-Rondo Wiatraczna-Grochowska... skrótem
przez al.Zieleniecką).
Linia została planowo zlikwidowana 5 stycznia 2004r.,
po czym odrodziła się ("w związku z licznymi telefonami od pasażerów") 9 stycznia,
z taką samą liczbą i przydziałem brygad jednowagonowych.
Latem 2004r linia 640 została zawieszona - oficjalnie najpierw z powodu nocnych remontów torowisk, potem - remontu tunelu trasy W-Z, potem - znów
dokonywanych nocami remontów torowisk. Jednak jesienią 2004r, pomimo zakończenia wszystkich remontów, utrzymano zawieszenie linii nocnej.
Triumfalny powrót linii nastšpił dopiero w noc sylwestrową - przy okazji zmieniono trasę linii wprowadzając ją na Mokotów. Dzięki zmianie trasy pojawiła się szansa
na zwiększenie liczby pasażerów i co za tym idzie - przedłużenie istnienia nocnej komunikacji tramwajowej w Warszawie (zaplanowano że linia 640
będzie kursować w noce piątek/sobota i
sobota/niedziela tylko do końca lutego). W noc sylwestrową i 01/02.01.2005 kursowało 12 składów 2-wagonowych
(po 3 z każdej zajezdni), w kolejne noce na tory wyruszyło 6 solówek (po 2 z zajezdni R-1 Wola, R-2 Praga i R-3 Mokotów).
640 |
DW. CENTRALNY - Al. Jerozolimskie - most Poniatowskiego - Waszyngtona - rondo Wiatraczna - Grochowska - Zamoyskiego
- Targowa - al. Solidarności - most Śląsko-Dąbrowski - al. Solidarności - pl. Bankowy - Marszałkowska - Puławska - Woronicza - Wołoska - św. Boboli - Rakowiecka
- al. Niepodległości - Nowowiejska - Krzywickiego - Filtrowa - pl. Narutowicza - Grójecka - Al. Jerozolimskie - DW. CENTRALNY
(linia okrężna, kursuje w obu kierunkach) |
Zgodnie z założeniami linia 640 została zawieszona od 28 lutego 2005r. (ostatni kurs w nocy 26/27 lutego),
a po kilkunastu miesiącach - 31 grudnia 2005r. - została zlikwidowana.
|