TRAMWAJE WARSZAWSKIE | |
SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ |
JEDNOTOROWA LINIA TRAMWAJOWA NA BOERNEROWO |
Linia
tramwajowa Koło-Boernerowo jest najciekawszym odcinkiem sieci
tramwajowej w Warszawie. Jest to jedyna w Warszawie jednotorowa
linia, na końcowym odcinku poprowadzona niezależnie od ulicy.
Linia powstała w latach trzydziestych, jako połączenie podmiejskiego
osiedla dla pracowników pocztowych (nazwanego początkowo Osiedlem Łączności
a następnie od 1936r - Boernerowo) z Warszawą. Budowa linii rozpoczęła się
wiosną 1933r, a zakończyła już w październiku tego roku (w tym czasie powstało
ponad 5 km toru pojedynczego). Linia pierwotnie biegła od ulicy Górczewskiej
drogą do osiedla tanich domów na Kole (obecnie - ul. Ks. Janusza), następnie skręcała w lewo
i przecinając podwarszawskie pola docierała do drogi łączącej Ulrychów
z Boernerowem. Dalszy odcinek trasy tramwajowej przebiegał wdłuż tej drogi
(jej przebieg jest zbliżony do obecnego przebiegu ulicy Radiowej) i dochodził aż do szosy fortecznej
(obecnej ul. Kaliskiego) gdzie następował skręt w prawo w środek osiedla do znajdującej się tam krańcówki.
Uroczyste otwarcie linii nastąpiło w dniu 22 października 1933r. z udziałem m.in. prezydenta Warszawy
i ministra komunikacji. Pierwszą linią która dotarła na nowe osiedle była podmiejska linia B,
łącząca je z krańcem przy ulicy Górczewskiej. Niecałe dwa lata później
na osiedle pocztowców dotarły tramwaje nocne - w postaci jednego kursu (tzw. wypadowego)
linii 20, łączącej Wierzbno z Młynarską. 1 sierpnia 1937r linia B została wydłużona wgłąb miasta,
docierając przez Górczewską, Leszno, Bielańską i Senatorską aż do pl. Żelaznej Bramy.
Jednocześnie zmodyfikowano nocną komunikację, zastępując kurs linii 20 nową linią nocną 90.
Rok później, 9 października 1938r przemieszczono linię B z ulicy Ks. Janusza na trasę wzdłuż ul. Obozowej.
Linia B przestała kursować 8 września 1939r, ponownie została uruchomiona dopiero w lipcu 1940r.
8 lutego 1942r linia zmieniła numer na 22B, a 3 lata potem - 1 lutego 1944r na 22A, z jednoczesnym skróceniem
do Koła. Ostatni kurs na tej linii odbył się 1 sierpnia 1944r.
Po wyzwoleniu linia - położona wciąż poza granicami miasta
pozostawała przez dłuższy czas nieodbudowana. Ostatecznie jesienią 1945r rozpoczęto jej odnowę
wraz z jednoczesnym przekuciem na rozstaw 1435mm. Odbudowana a zarazem przebudowana trasa
została uruchomiona odcinkami pod koniec lata 1946r (15 sierpnia odcinek Koło - mijanka Górce,
31 sierpnia mijanka Górce - mijanka Koszary przy dawnej szosie fortecznej, 8 września ostatni odcinek do osiedla Boernerowo).
Po odnowionych torach pojechała linia 20, łącząca podmiejskie osiedle z krańcem Młynarska (do 15.09.1947r.)
a następnie Staszica.
Trzy lata później - 1 lutego 1950r. - na osiedle (nazwane po włączeniu do Warszawy Bemowem)
dotarł nocny tramwaj z pl. Starynkiewicza pod postacią linii "20 kreślone". Na przełomie lat 40-tych
i 50-tych w związku z rozbudową lotniska wojskowego na Bemowie zadecydowano o przełożeniu linii.
I tak 5 czerwca 1950r linia 20 została skrócona (od strony Staszica) do mijanki Górce. Po 2 miesiącach linię wydłużono po nowo ułożonym torowisku
(wzdłuż polnej drogi o szumnej nazwie Dywizjonu 303) do mijanki Groty,
a 29 października tego roku - do pętli na Bemowie. W 1951r zbudowano tymczasowy drewniany wiadukt
nad powstającą linią kolejową Wwa Gdańska-Gołąbki (wiadukt który jak wiele prowizorek czasów socjalizmu przetrwał
kilkadziesiąt lat - aż do 1996r.).
1 stycznia 1954r. linia 20 została wydłużona do pl. Narutowicza,
a 8 grudnia 1962r do pętli przy ul. Banacha - taka trasa przetrwała bez zmian ponad 20 lat.
Roszady następowały także w komunikacji nocnej
-25 gruydnia 1955r linia "20 kreślone" została wysdłużona do pętli przy ul. Opaczewskiej
a 27 września 1959r kilkaset metrów dalej - do pętli Banacha.
Zaledwie 4 lata później, 28 grudnia 1963r linia "20 kreślone" została zastąpiona linią nocną 653 kursującą na Powązki,
a ta z kolei 29 sierpnia 1965r. została zastąpiona przez nocny autobus linii 612.
Do kolejnych zmian w liniach przebiegających odcinkiem jednotorowym
doszło dopiero w latach 80-tych. 31 stycznia 1982r. linię 20 skrócono do pętli Koło, a zamiast niej na jednotorowym
odcinku uruchomiono linię 20bis. Eksperyment nie utrzymał się długo - już 1 września 1982r. zlikwidowano
linię 20bis, przywracając stary przebieg linii 20.
Wielki ruch na linii nastąpił dopiero w 1996r
w związku z budową linii na Nowe Bemowo. Jesienią tegoż roku oddano do użytku nowy wiadukt
nad linią kolejową wraz z kilkusetmetrowym (dwutorowym) odcinkiem nowej linii,
biegnącym kilkadziesiąt metrów na południe od starej linii.
Rok później - w sierpniu 1997r. - nastąpiło otwarcie linii na Nowe Bemowo,
czego rezultatem była zmiana organizacji ruchu na odcinku jednotorowym. Zmniejszenie częstotliwości linii 20
doprowadziło do zaprzestania wykorzystywania mijanek w ruchu liniowym
(dotychczas z istniejących trzech dwie były tak wykorzystywane - mijanka Groty w dni powszednie, mijanka Górce w święta).
Obecnie osygnalizowana jest tylko jedna mijanka, przy czym i tak do jej wykorzystania musi być specjalnie przeprogramowywany
układ sygnalizacyjny - typowo sygnalizacja pozwala na obecność na jednotorowym odcinku tylko jednego tramwaju.
Peryferyjny przebieg linii 20, niska częstotliwość i obecność licznych szybszych linii autobusowych doprowadziły do znacznego
spadku liczby pasażerów na linii. Spadek liczby pasażerów został dostrzeżony także przez ZTM, czego rezultatem jest przejściowe
wprowadzenie jesienią 2003 i latem 2004r. brygad jednowagonowych do obsługi linii 20. Po kilkunastu miesiącach obsługi brygadami dwuwagonowymi w 2005r,
od 2 stycznia 2006r na linii 20 (skróconej przy okazji do pl. Narutowicza) ponownie pojawiły się wagony solo.
|