Każdy tramwaj wyposażony jest w liczne układy elektryczne i elektroniczne,
pozwalające właściwie sterować pracą podzespołów tramwaju i - dzięki temu - bezpiecznie
przewozić pasażerów. Niestety, każdy element może ulec awarii. Diagnostykę i naprawę zepsutego elemntu przeprowadza się
w wyspecjalizowanych działach zakładu remontowego. Znalezienie przyczyny awarii zwykle nie bywa trudne i jest możliwe
po wymontowaniu zepsutego elementu z tramwaju.
Czasem jednak może się zdarzyć awaria "chwilowa", pojawiająca się tylko raz na pewien czas, możliwa do wykrycia
i zdiagnozowania tylko podczas dłuższej obserwacji, najlepiej podczas jazdy wagonu. Typowy wagon liniowy nie nadaje się jednak
do tego typu prób - brak w nim możliwości podłączenia odpowiednich układów diagnostycznych, oceniających pracę niesprawnego podzespołu,
dodatkowo - awaria badanego elementu może spowodować unieruchomienie pojazdu i tym samym utrudnienia w codziennym ruchu tramwajowym.
Rozwiązaniem stało się stworzenie pojazdu pozbawionych tych wad - uniwersalnego tramwaju-laboratorium.
W dniu 11 października 1975r. na stan MZK Warszawa przyjęto wagon
105N o numerze taborowym 1022. Wagon stacjonował w zajezdni
R-1 Wola, kursując na wszystkich obsługiwanych przez nią liniach. W 1989r. został przebudowany na
105Na. W 2007r. w związku z dostawami nowego taboru,
wagon 1022 został skreślony ze stanu taboru liniowego. Z uwagi jednak na całkiem dobry (jak na ten typ taboru) stan konstrukcji
wagon otrzymał szansę na "drugie życie". Pod koniec 2007r. został wprowadzony do ZNT na remont połączony z gruntowną przebudową. "Nowy" wagon
został zaprezentowany w dniu 12 marca 2009r.
 |
 |
Wagon-laboratorium
105N/LAB posiada typowe pudło stopiątkowe, wyposażony jest w 3 pary drzwi harmonijkowych pochodzących z wagonu
13N.
Pudło oparte jest na dwóch wózkach typu 2NNa, napęd stanowią typowe dla stopiątek 4 silniki prądu stałego LTa-220
o mocy 41,5kW każdy. Wagon jest dwukierunkowy, wyposażony w dwa niezależnie pracujące pulpity sterownicze - co ciekawe jeden jest tylko nieznacznie
zmodyfikowanym pulpitem stopiątkowym ("na jednej nóżce"), drugi natomiast - typowym dla wagonów
105N2k.
Z racji dwukierunkowości ściany czołowe są wyposażone w oświetlenie diodowe. Swoistą
ciekawostką jest obecność podłużnych tablic kierunkowych i odtworzenie w jednej z kabin małych okienek typowych
typowych dla wagonów 105N.
Wewnątrz wagonu znajdują się dwa stanowiska pomiarowo-diagnostyczne
- stanowisko badania przekształtników prądu stałego oraz sterowników napędu i pojazdu,
- stanowisko badania przetwornic statycznych (diagnozowana przetwornica jest instalowana wewnątrz wagonu, za specjalną osłoną)
Wymianę testowanej aparatury można przeprowadzić korzystając ze środkowych drzwi wagonu - dzięki wyżej umieszczonej dolnej krawędzi tych drzwi
możliwy jest załadunek aparatury z rampy lub wózka widłowego.
Wagon wyposażony jest dwa niezależne układy rozruchu i napędu - jeden klasyczny oporowy (z rozrusznikiem zamontowanym
w typowym miejscu pod podłogą wagonu) oraz drugi impulsowy. Podczas diagnostyki układów elektronicznych wykorzystywany jest
rozruch impulsowy (z wykorzystaniem testowanego podzespołu elektronicznego), w razie awarii możliwy jest zjazd
z wykorzystaniem oporowego układu rozruchu. Podczas diagnostyki przetwornic mogą być wykorzystane w dowolny sposób oba układy rozruchowe.
Sterowanie oboma układami rozruchowymi jest dostępne z każdej kabiny.
Wagon został przypisany do Centralnego Laboratorium Energoelektrotechniki Tramwajowej, wyodrębnionego
w 2009r. z Zakładu Naprawy Taboru. Celem CLET jest nie tylko diagnozowanie elektroniczych podzespołów
układu sterowania tramwaju ale także ich modernizacje i wyszukiwanie nowych rozwiązań. W jego skład wchodzą dwa elementy
- stacjonarne laboratorium zlokalizowane na terenie ZNT T-3 oraz tramwaj-laboratorium, pozwalający
na testowania w rzeczywistych warunkach ruchowych elementów wagonów tramwajowych. Dzięki działaniom laboratorium
(w tym - dzięki możliwości bezproblemowych prób aparatury w warunkach ruchowych w wagonie-laboratorium)
możliwe było skonstruowanie bezawaryjnej aparatury do wagonów typu 105Ni.