TRAMWAJE WARSZAWSKIE
STRONA PRYWATNA


WAGONY TYPU  D


Dostawa wagonów typu C nie rozwiązała problemów taborowych Tramwajów m.st. Warszawy. W efekcie w 1925r. w Zjednoczonych Fabryk Maszyn, Kotłów i Wagonów - L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper S.A. w Sanoku zamówiono kolejne 40 wagonów silnikowych (oznaczonych w 1929r. jako typ D) oraz 30 wagonów doczepnych (oznaczonych później jako typ P10).
Nowewagony były bardzo zbliżone do zamówionych poprzednio wagonów typu C - wynikało to z dobrej oceny zastosowanych w nich rozwiązań konstrukcyjnych.
Konstrukcja i ogólny wyglšd wagonów były najbardziej zbliżony do poprzedników, różniły się nieznacznie wyglądem nadwozia. - wagony typu D posiadały drewniany szkielet nadwozia, metalowe ramy okienne i fabrycznie przeszklone czoła pomostów. Podobnie jak w wagonach C, przeszklenie załamywało się na pięć płaszczyzn, z których środkowa część posiadała uchylną górną część okna. Przeszklenie to było o tyle odmienne, że konstrukcja ram okiennych była oszalowana blachą. Dach wagonu był latarniowy, z 8 uchylnymi okienkami, zwiększającymi dostęp światła do przedziału pasażerskiego, latem dodatkowo poprawiającymi wentylację wnętrza. Wnętrza wagonów były identycznie rozplanowane jak wagonach C - z pomostu do wnętrza prowadziły podwójne rozsuwane drzwi, skrajne ławki w części pasażerskiej ustawiono "plecami" do okien, dzięki czemu zwiększono przestrzeń dla osób przechodzących, pozostałe (środkowe) 4 rzędy ławek były ustawione poprzecznie. Oświetlenie zapewniało 10 żarówek (8 oświetlało wnętrze przedziału pasażerskiego, po jednej - każdy z pomostów). Wagon mieścił 60 pasażerów - 24 na miejscach siedzących i 36 stojących (w tym po 12 na każdym z pomostów). Podwozie było nieco dłuższe niż w wagonach typu C, wykonane z konstrukcyjnej ramy żelaznej. Nastawniki pochodziły z niewielkiej fabryki "Bezet S.A." mieszczącej się w Warszawie przy ul. Skierniewickiej 7. Posiadały one 9 pozycji jazdy (pięć szeregowych i cztery równoległe) oraz 6 pozycji hamowania. Wagony typu D wyposażone były w hamulce elektrodynamiczne, posiadały także hamowanie klockowe oraz dodatkowo specjalne urządzenie, które pozwalało na ich regulowanie z jednego miejsca. Podobnie jak w wagonach typu C na dachu zastosowano jedną lampę podświetlającą tarczę z numerem linii od dołu, fabrycznie zamontowane widełki na okrągłe tarcze numerowe i wbudowane górne gniazda do kabla oświetlenia dla doczep.

Sześć wagonów dostarczono w 1926r., pozostałe w 1926r., otrzymały numery 271-310. W roku 1929 oznaczono je jako typ D. W okresie dwudziestolecia międzywojennego nie wprowadzano żadnych zmian w tych wagonach. Wojna przyniosła duże straty - spośród 40 wagonów D posiadanych przed wojną odbudowano i uruchomiono tylko 14: 274, 279, 280, 281, 285, 287, 288, 292, 294, 297, 303, 304, 305 oraz 307.
Wagony typu D wycofano z ruchu liniowego w 1958 r., przy czym cztery z nich: 281, 288, 292 i 297 fizycznie skasowano. Pozostałą dziesiątkę odstawiono czasowo pod wiaduktem mostu Poniatowskiego, do wciąż działającej tam zajezdni Solec (która od 1950 r. pełniła funkcję składnicy taboru). Po likwidacji torów na Nowym Świecie i placu Trzech Krzyży wagony przestawiono do zajezdni Mokotów (279, 285, 287, 304 i 305) oraz zajezdni Praga (274, 280, 294, 303, 307). W 1958r. wagony 274 i 304 zagrały w filmie "Zamach" w reż. Jerzego Passendorfera. W ciągu 1961 r. warsztaty przeprowadziły modernizację 7 wagonów o nr tab. 279, 280, 285, 287, 303, 304 i 305, polegającą na zabudowie "lewych" ścian pomostów, likwidacji drugich nastawników, zdemontowaniu świetlików dachowych i montażu pantografów nożycowych (kolejowych). Tak powstałe jednokierunkowe wagony D wprowadzono na powrót do ruchu, początkowo na liniach 3 i 12, potem (po likwidacji linii 12) na liniach 3, 3bis i sporadycznie 34. W późniejszym czasie do ruchu liniowego wróciły jeszcze kolejne 3 wagony o nr tab. 274, 294 i 307 - jednak w ich przypadku nie przeprowadzono modernizacji, ograniczając się tylko do naprawy bieżącej i odnowy powłoki lakierniczej.
W 1965r. skreślono 6 wagonów typu D. Wagon 307 (bez zmiany numeru) stał się wagonem technicznym, pozostałe 5 złomowano. Rok później - w 1966r. skreślono pozostałe 4 wagony typu D.

   
     

DANE TECHNICZNE
dane ogólne: długość szerokość wysokość masa liczba drzwi
  9800mm       2+2
dane ogólne: miejsc ogółem miejsc siedzących miejsc stojących wys. podłogi % niskiej podłogi
  60 24 36   -
układ rozruchu rodzaj silników typ silników liczba silników moc godzinowa prędkość maksymalna
ręczny bezpośredni prądu stałego   2    
podwozie : rozstaw osi rodzaj      
  2500mm napędowe      


podstrona powstała przy współpracy Dariusza Walczaka (podziękowania)


10.05.2020 NAPISZ DO AUTORA © MKM 101